CECHY MAKROSKOPOWE
|
Owocniki bulwiaste, o regularnych owalnych lub kulistych kształtach ale równie często nieregularne, guzowate. Wielkość dojrzałych owocników 1-3 cm. Perydium cienkie 0,1-0,2 mm grubości, z wiekiem zanikające. W owocnikach w schyłkowej fazie dojrzałości często prześwitujące, ukazujące strukturę gleby. Powierzchnia za młodu biała, szklisto-woskowata, później żółtawa, czasem lekko różowawa, finalnie, żółta do żółto-brązowej. Pokryta gęstymi włoskami. W dojrzałych owocnikach kępki włosków często rozmieszczone wyspowo, sąsiadujące ze strefami gładkiej powierzchni perydium. Gleba owocników najpierw przeźroczysta, hialinowa, potem szarawa, w końcu szaro-różowa, w schyłkowym stadium dojrzałości brązowo-różowa. Gleba poprzecinana białymi, żyłkami tworzącymi marmurkowaty, często regularny wzór. Miąższ kruchy, o lekko słodkawym smaku. Brak charakterystycznego zapachu.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki w różnym stadium dojrzałości
|
Perydium 120-220 μm, pseudoparenchymatyczne zbudowane z okrągławych, grubościennych komórek, 5-30 μm, o bardzo zróżnicowanej wielkości. Komórki marginalne często wybarwione na żółto-ochrowo. Włoskowate dermatocystydy hialinowe, 50-120 x 5-10 μm, zawsze septowane 1-5 sept, lekko zaostrzone. Worki owalne, rzadziej kuliste, czasem na krótkich trzonkach. Wielkość worków 70-120 μm. Worki 1-4 zarodnikowe. Zarodniki kuliste, rzadziej szerokoowalne, żółtawe do żółto-brązowych, finalnie ciemnobrązowe, grubościenne. Uśredniona wielkość zarodników, 25-30 μm, (Q=1-1,2). Charakterystyczna jest regularna obecność dużych, 35-55 μm zarodników w workach jednozarodnikowych Zarodniki pokryte regularną siatką średniej wielkości poligonalnych alweoli (4-7 alweoli w osi zarodnika).
 |
 |
 |
Perydium - przekrój |
Komórki perydium |
Worki |
|
SIEDLISKO
|
Tuber puberulum nie ma szczególnych wymagań siedliskowych. Występuje we wszystkich rodzajach gleb, za wyjątkiem jałowych bielic. Mikoryzuje z większością gatunków drzew i krzewów liściastych. Owocniki można znaleźć w każdym typie lasu liściastego lub mieszanego, w parkach czy śródpolnych zakrzewieniach, a również na obszarach antropogenicznych, na hałdach lub terenach rekultywowanych. Dojrzałe owocniki można zbierać od lipca do listopada, a w trakcie bezmroźnych zim do grudnia, stycznia. |
WYSTĘPOWANIE
|
W Polsce gatunek występujący powszechnie we wszystkich jednostkach fizycznogeograficznych, za wyjątkiem obszarów środkowej Polski zdominowanych przez przemysłowe monokultury sosnowe. W górach znajdowany do wysokości 1500 m n.p.m. Znany ze wszystkich krajów Europy, a także z Azji czy Ameryki Północnej. Poniżej przykładowe stanowiska spośród kilkudziesięciu kolekcji zebranych na obszarze Polski.
Beskid Mały – DF96, Koziniec k. Wadowic, Maj 2004
Wyżyna Kielecko-Sandomierska DE60, Chęciny k. Kielc, Wrzesień 2009
Pobrzeże Koszalińskie – BA95, Gorzebądz k. Koszalina, Sierpień 2010
Kotlina Oświęcimska – DF 72, Łąka k. Pszczyny, Wrzesień 2015
Gorce – EG22, Ochotnica Górna k. Nowego Targu, Październik 2017
|
UWAGI
 Owocniki zainfekowane pasożytniczym workowcem Battarina inclusa.
|
Tuber puberulum bywa bardzo często zainfekowana pasożytniczym workowcem Battarrina inclusa (Berk & Broome) Clem.1931. Prawie połowa kolekcji znalezionych na obszarze Polski była zarażona tym grzybem, można więc uznać go za gatunek bardzo częsty. Battarrina inclusa nie tworzy własnych owocników, makroskopowo uwidacznia się rdzawobrązowymi zmianami na glebie Tuber puberulum. Pasożytuje wyłącznie na Tuber puberulum, jest więc pomocną cechą oznaczeniową tego gatunku.
Polska nazwa gatunku to trufla omszona.
 |
 |
 |
Zainfekowany owocnik |
Zainfekowane hymenium |
Zarodniki Battarina inclusa |
|
